Informacja na temat uderzenia oddziałów AK i BCh na Sahryń
dodano: 30.08.2018
1. 10 marca 1944 r. oddziały AK i BCh w ramach zaplanowanej akcji odwetowej dokonały na Lubelszczyźnie skoncentrowanego ataku na kilkanaście wsi, w których zamieszkiwali Ukraińcy. Jedną z nich był Sahryń.
2. Zarówno detale wydarzeń w Sahryniu, jak też ich kontekst zostały w historiografii polskiej bez niedomówień opisane – przy wykorzystaniu materiałów źródłowych polskich i ukraińskich. Opublikowane zostały m.in. w książkach Grzegorza Motyki (G. Motyka, Od rzezi wołyńskiej do „Akcji Wisła”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011), w wydanej przez Instytut Pamięci Narodowej szczegółowej monografii Mariusza Zajączkowskiego, (M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie 1939-1944, IPN, ISP PAN, Warszawa-Lublin 2015) oraz w artykule Igora Hałagidy (I. Hałagida, Ukraińskie straty osobowe w dystrykcie lubelskim (październik 1939−lipiec 1944) – wstępna analiza materiału statystycznego, „Pamięć i Sprawiedliwość” nr 1(29)/2017).
3. Polski atak na Sahryń (oraz na inne wsie w tym rejonie) był wpisany w chronologię wydarzeń, zapoczątkowanych przez realizowane przez UPA masowe zbrodnie na Polakach na Wołyniu i w Galicji Wschodniej.
4. Zachodziło poważne niebezpieczeństwo, że na Lubelszczyźnie, w rejonach zamieszkanych przez społeczności polskie i ukraińskie (w tym na ziemi hrubieszowskiej, którą ukraińscy nacjonaliści także uznawali za „własną”) nastąpi próba przeniesienia scenariusza wyniszczania polskiej ludności – zgodnie z praktykami UPA z Wołynia i Galicji Wschodniej. Już we wrześniu 1943 roku na Lubelszczyźnie pojawiły się ulotki wzywające Polaków do opuszczenia tych ziem (G. Motyka, Od rzezi…, op. cit., s. 293). W tym samym czasie na te tereny napłynęło kilkadziesiąt tysięcy uchodźców z Wołynia, którzy dodatkowo opisywali zbrodnie tam dokonywanych przez UPA.
5. Według ustaleń M. Zajączkowskiego w wydanym przez banderowską frakcję Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów na początku roku 1944 rozkazie nr 6/44 planowano rozszerzenie antypolskiej akcji na tych terenach. Według dostępnych źródeł przejęte dokumenty z archiwum chełmskiej OUN-B „potwierdzały planowane przez ukraińską partyzantkę (chełmską i galicyjską UNS wsparte najpewniej przez wydzielone oddziały UPA z Wołynia) jednoczesne uderzenie od strony Wołynia i Galicji na polskie ośrodki oraz oddziały AK i BCh w Hrubieszowskiem (na Chełmszczyźnie)” (M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie…, op. cit., s. 316). Polskie działania odwetowe w Sahryniu i innych miejscowościach siłą rzeczy przyczyniły się do pokrzyżowania tego rodzaju planów, choć i tak nie zapobiegły atakom na polskie wsie i osady, dokonywanym przez miejscowe i przybyłe zza Bugu oddziały UPA. Jednocześnie siłą rzeczy przyczyniły się do wzrostu poparcia UPA wśród Ukraińców.
6. Według ustaleń M. Zajączkowskiego w Sahryniu w dniu 10 marca 1944 r. znajdowało się po stronie ukraińskiej 60 do 80 osób uzbrojonych: członkowie ukraińskiej samoobrony (UNS), załoga posterunku niemieckiej Ukraińskiej Policji Pomocniczej, pododdział ukraińskiego Selbschutzu (ChLS), ukraińscy żołnierze SS (możliwe, że po uprzednim podjęciu decyzji o dezercji).
7. 10 marca 1944 r. o świcie Sahryń został okrążony. Został wykorzystany efekt zaskoczenia. Żołnierze AK wdarli się do wsi po zaledwie krótkiej wymianie strzałów. Dłuższą obronę uzbrojona część Ukraińców prowadziła na cmentarzu i w cerkwi.
8. Uzbrojonych Ukraińców zabijano w walce bądź rozstrzeliwano. W czasie kontroli zabudowań zabijano także innych Ukraińców – cywilów, niezależnie od płci i wieku. Ukraińskie domy, stajnie i inne zabudowania gospodarcze kolejno podpalano. Część ludności cywilnej, ukryta w specjalnych „bunkrach”, zginęła w czasie w ten sposób wznieconych pożarów bądź od wrzucanych granatów. W takich okolicznościach obok uzbrojonych członków ukraińskich formacji – większość ofiar w Sahryniu stanowiły osoby cywilne.
9. Przebieg wydarzeń pokazuje, że polskie działania były formą zastosowania zasady zbiorowej odpowiedzialności wobec ludności ukraińskiej. Z obrazu wydarzeń wynika, że przyjęcie niektórych metod stosowanych wcześniej przez przeciwnika było uznane za wymuszoną drogę do powstrzymania groźby przeniesienia na Lubelszczyznę scenariusza antypolskiej akcji UPA realizowanego zza Bugu.
10. Polskie Państwo Podziemne nigdy w swoich działaniach nie podjęło decyzji o rozwiązaniu sporów narodowościowych poprzez działania ludobójcze, ukierunkowane na likwidację jakiejkolwiek społeczności narodowej w jakimkolwiek regionie. Natomiast zbrodnicze działania UPA postawiły Polaków przed koniecznością znalezienia sposobów zahamowania mordów polskiej ludności.
11. Rozpoczęta w 1943 roku na Wołyniu antypolska akcja UPA postawiła Polaków przed zupełnie nowymi okolicznościami – bez precedensu we wzajemnych relacjach polsko-ukraińskich i ukraińsko-polskich w XX wieku. Stąd już w 1943 roku działania UPA spowodowały konieczność podjęcia aktywnej obrony pozostałej ludności– tak jak to miało miejsce na Zamojszczyźnie w odpowiedzi na próbę niemieckiej kolonizacji.
Dawid Florczak
asystent prasowy
Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie
Wasze komentarze (2)
Aktualności
więcej- "Hej mamo, mój telefon jest zepsuty..." Uwaga na smsy od oszustów!
- Debata europejska - Polityka zdrowotna UE
- Zmiany w PGK Zamość
- Dzień Dziecka w Kinie
- Poszukiwani w rękach policjantów
- Dzień Strażaka
- Ostatni dzwonek na rozliczenie składki zdrowotnej
- Trwa nabór projektów do Budżetu Obywatelskiego Miasta Zamość na 2025 rok
Komentowane Aktualności
- II Zastępca Prezydenta Miasta Zamość (5)
- Pierwsze ruchy kadrowe prezydenta Zamościa. Rafał Zwolak powołał I zastępcę (11)
- XVI Zamojska Noc Muzeów (1)
- „Goło i wesoło” - zaskakująca i przezabawna komedia (1)
- I Sesja Rady Miasta Zamość (21)
- Jak radzić sobie z alergią w sezonie wiosennym? (1)
- 27-latka sprzedając sukienkę za 100 zł straciła ponad 22 000 zł (1)
- Media bez wyboru (72)
- Stanowisko KMP Zamość dotyczące ,,pewnego artykułu" (36)
- Stanowczy sprzeciw (34)
- Nowe zasady bezpieczeństwa (32)
- Licznik długu miasta Zamościa na schodach ratusza (27)
- 1163 nowe przypadki zakażenia koronawirusem na terenie województwa lubelskiego (23)
- I Sesja Rady Miasta Zamość (21)
Inne informacje
Oszuści włamali się na konto portalu społecznościowego i wyłudzili kody blik
dodano: 13.05.2024Oszuści włamując się na konta portali społecznościowych podszywają się pod znajomych i proszą o szybką pożyczkę poprzez udostępnienie kodu Blik. W taki sposób zadziałał oszust włamując się na konto 28-latka. Na fałszywą prośbę zareagowali jego dwaj koledzy i przekazali oszustowi kody Blik na kwotę prawie 900 zł każdy. Ostrzegamy przed oszustwami i przypominamy, aby w tego typu sytuacjach nie działać pochopnie.
Zobacz materiałZamknięcie ul. Lwowskiej
dodano: 15.05.2024Informujemy o zmianie organizacji ruchu dot. przebudowy ul. Lwowskiej w Zamościu. Całkowite zamknięcie odcinka ul. Lwowskiej od ul. Spadek do wysokości Żłobka ,,Ziarenko" przy ul. Lwowskiej nastąpi w dniu 15 maja br. (środa) o godzinie 5:00.
Zobacz materiałDebata europejska - Polityka zdrowotna UE
dodano: 17.05.2024Centrum Dokumentacji Europejskiej UMCS działające przy Instytucie Stosunków Międzynarodowych w Lublinie zaprasza serdecznie seniorów z Zamościa i okolic do debaty europejskiej na temat Polityki zdrowotnej Unii Europejskiej.
Zobacz materiałDzień Strażaka
dodano: 17.05.2024W dniu 16 maja br., z okazji Dnia Strażaka na placu wewnętrznym zamojskiej komendy zorganizowano uroczysty apel. Uroczystość rozpoczęła się od złożenia meldunku st. bryg. Zenonowi Pisiewiczowi lubelskiemu komendantowi wojewódzkiemu PSP przez dowódcę uroczystości st. kpt. Mateusza Kozłowskiego, następnie mł. bryg. Przemysław Ilczuk obejmujący obowiązki komendanta miejskiego Państwowej Straży Pożarnej w Zamościu przywitał się ze sztandarem komendy (akt powołania na stanowisko komendanta miejskiego PSP w Zamościu otrzymał w dniu 14 marca 2024 r., w Komendzie Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Lublinie z rąk st. bryg. Zenona Pisiewicza lubelskiego komendanta wojewódzkiego PSP).
Zobacz materiał